چکیده
با توجه به نقش بودجه در سازمانها و ادارات، دولتها در صدد اصلاح نظام بودجه ریزی برآمدند و در نهایت از بودجه ریزی عملیاتی استفاده نموده ولی در عمل برای پیاده سازی این سیستم بودجه بندی با موانع و مشکلاتی رو به رو گردیده‌اند. این تحقیق سعی می‌نماید در مرحله اول موانع و مشکلات موجود و تأثیر گذار بر بودجه بندی عملیاتی در بانکهای سپه استان یزد را شناسایی نموده و در مرحله بعد این موانع و مشکلات را اولویت بندی و در نهایت پیشنهاداتی را در جهت کاهش موانع پیاده سازی بودجه بندی عملیاتی ارائه نماید. داده‌های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه های که بین کارمندان بانک توزیع شده، جمع‌آوری گردیده‌است. پس از آن با تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق آزمون فریدمن و کروسکال والیس فرضیات تحقیق آزمون شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل مدیریتی بر مشکلات پیاده سازی بودجه بندی عملیاتی تأثیر معنادار دارد. به عبارت دیگر برای اجرای موفق بودجه بندی عملیاتی باید به عوامل مدیریتی که شامل عامل انسانی، عامل فنی و فرایندی و عامل محیطی است توجه نمود.
پیشگفتار:
بودجه ریزی عملیاتی نوعی سیستم برنامه ریزی، بودجه ریزی و ارزیابی که بر رابطه بودجه هزینه شده و نتایج مورد انتظار تاکید می ورزد. در چارچوب بودجه ریزی عملیاتی، بخش های مختلف اداری براساس استانداردهای مشخصی تحت عنوان شاخص های عملکرد، پاسخگو هستند و مدیران در تعیین بهترین شیوه نیل به نتایج، از اختیار عمل بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر در چارچوب چنین شیوه ای مشارکت سیاستگذاران، مدیران و حتی شهروندان در اغلب برنامه های راهبردی، اولویت های هزینه ای و ارزیابی عملکرد، صورت می گیرد. شناسایی ارتباط میان برنامه‌ریزی راهبردی و تخصیص منابع، با توجه به افق های بلند مدت، از اهداف دیگر بودجه ریزی عملیاتی تلقی می شود.
اندیشه ای که در ورای بودجه ریزی عملیاتی قراردارد این است که اگر سیاستگذاران، تصمیمات مالی را به گونه ای عینی و بر مبنای کارآیی و اثربخشی استوار سازند، آنگاه هم آنها و هم مردم
می توانند درباره عملکرد دولت قضاوت روشنتری داشته باشند. در واقع بودجه ریزی عملیاتی، با مرتبط ساختن تصمیمات بودجه ای و عملکرد دولت، پاسخگویی دولت را در مقابل قانونگذاران و مردم تقویت کند.
بطور کلی فرآیند بودجه ریزی عملیاتی در پی پاسخگویی به این پرسش هاست، جایگاه کنونی ما کجاست؟ می خواهیم کجا باشیم؟ چگونه باید به این اهداف برسیم؟ چگونه باید پیشرفت خود را بسنجیم؟
بودجه ریزی عملیاتی از دیرباز در زمره پیشنهادات اصلاحی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوده و در ایران نیز ایده عملیاتی کردن بودجه در سالهای اخیر اولین بار در بند ” ب” تبصره ” ۲۳″ قانون بودجه ۱۳۸۱ کل کشور مطرح شد براساس این بند:
” معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی کشور (موظف شده بود) در راستای اصلاح نظام بودجه نویسی نسبت به عملیاتی کردن بودجه، اصلاح نظام برآورد درآمدها و هزینه ها برای سال ۱۳۸۲ برای تمام دستگاههای اجرایی و شرکتها و سازمانهایی که شمول قوانین و مقررات عمومی بر آنها مستلزم ذکر نام است عمل نموده و توزیع اعتبارات مربوط به هزینه ها را براساس نیاز دستگاهها و فعالیتهایی که صورت می گیرد انجام دهد. “ این موضوع عیناً” در بند ” ر ” تبصره ” ۱″ قانون بودجه سال ۱۳۸۲ و بند ” ز” تبصره ” ۱″ قانون بودجه ۱۳۸۳ تکرار شد.
با وجود این تعاریف همچنان اجرای بودجه ریزی عملیاتی همچنان با ابهامات فراوانی همراه بوده است. این تحقیق سعی می‌نماید تا موانع و مشکلات پیاده سازی بودجه ریزی عملیاتی در بانکهای سپه استان یزد بعنوان یکی از دستگاههای اجرایی سهیم در بودجه کل کشور را بررسی و همچنین راه حلهایی برای رفع مشکلات و تسهیل پیاده سازی بودجه ریزی عملیاتی در این سازمان و سایر سازمانهای دولتی مشابه ارائه نماید.
این تحقیق از پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول مربوط به کلیات تحقیق که در این فصل مسئله تحقیق، فرضیه‌ها، جامعه آماری، محدودیتهای تحقیق و … ارائه شده است. فصل دوم مربوط به پیشینه تحقیق که این فصل به سه بخش مجزا تقسیم شده است. بخش اول بودجه‌بندی و روشهای بودجه‌بندی، بخش دوم عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی بودجه‌ریزی عملیاتی و بخش سوم مربوط به سابقه کشورها در زمینه بودجه‌ریزی است. فصل سوم مربوط به روش تحقیق که روش آزمون فرضیه‌ها در این فصل به تفسیر ارائه گردیده است. فصل چهارم تجزیه و تحلیل فرضیه‌های تحقیق، که هر کدام از فرضیه‌ها به تفکیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. و فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادات مربوط به تحقیق که پیشنهادات تحقیق را به سه دسته پیشنهادات مربوط به نتیجه، پیشنهادات برای تحقیقات آتی و پیشنهادات کاربردی تقسیم نموده‌ایم.
فهرست مطالب
عنوان
پیشگفتار……………………………………………………………………………. ۱
فصل اول:کلیات تحقیق………………………………………………………………….. ۳
۱-۱ مقدمه ……………………………………………………………………… ۴
۱-۲٫ بیان مسئله……………………………………………………………….. ۴
۱-۳٫ضروریت و اهمیت تحقیق………………………………………………….. ۶
۱-۴٫اهداف تحقیق………………………………………………………………….. ۷
۱-۵٫فرضیه های تحقیق……………………………………………………………… ۷
۱-۶٫متغیرهای تحقیق……………………………………………………………….. ۸
۱-۷٫روش تحقیق…………………………………………………………………… ۸
۱-۸٫ابزار گردآوری داده های تحقیق…………………………………………………….. ۹
۱-۹٫جامعه آماری و نمونه گیری………………………………………………………. ۹
۱-۱۰٫روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………. ۹
۱-۱۱٫قلمرو تحقیق………………………………………………………………… ۱۰
۱-۱۲٫تعاریف عملیاتی…………………………………………………………… ۱۰
۱-۱۳٫محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………… ۱۴
۱-۱۴٫جمع‌بندی و نتیجه‌گیری……………………………………………….. ۱۴
فصل دوم:پیشینه تحقیق……………………………………………………………….. ۱۵
۲-۱ مقدمه …………………………………………………………………………. ۱۶
۲-۲٫بودجه بندی و انواع روشهای بودجه بندی………………………………………….. ۱۷
۲-۲-۱-تعاریف بودجه……………………………………………………………… ۱۷
۲-۲-۲-مقاصد بودجه بندی…………………………………………………………… ۱۸
۲-۲-۳-وظایف بودجه بندی……………………………………………………………. ۱۸
۲-۲-۴-روشهای بودجه بندی…………………………………………………………… ۱۹
۲-۲-۵-اساس بودجه بندی عملیاتی ……………………………………………………… ۲۴
۲-۲-۶-تفاوت بین بودجه برنامه ای و عملیاتی……………………………………………. ۲۵
۲-۲-۷-معایب و مزایای روش بودجه عملیاتی و سنتی …………………………………….. ۲۵
۲-۳٫ عوامل بودجه بندی……………………………………………………………….. ۲۶
۲-۳-۱-عوامل محیطی………………………………………………………………… ۲۷
۲-۳-۲-عوامل فنی-فرایندی……………………………………………………………… ۳۱
۲-۳-۳-عوامل انسانی…………………………………………………………………. ۳۷
۲-۴٫مبانی نظری بودجه عملیاتی………………………………………………………… ۴۲
۲-۴-۱-طرز تنظیم بودجه عملیاتی………………………………………………………. ۴۲
۲-۴-۲-چرا بودجه عملیاتی………………………………………………………………. ۴۴
۲-۴-۳-بازدهی بودجه بندی عملیاتی……………………………………………………….. ۴۵
۲-۴-۴-تجربه برخی از کشورها در اجرای نظام بودجه ریزی عملیاتی ………………………….. ۴۶
۲-۴-۴-۱-کانادا…………………………………………………………………………. ۴۶
۲-۴-۴-۲-انگلیس………………………………………………………………………… ۴۸
۲-۴-۴-۳-امریکا…………………………………………………………………………. ۵۰
۲-۴-۴-۴-ایرلند…………………………………………………………………………. ۵۴
۲-۴-۴-۵ هلند…………………………………………………………………………… ۵۶
۲-۴-۵-مزایای بودجه بندی عملیاتی…………………………………………………………… ۵۷
۲-۴-۶-بودجه بندی عملیاتی در بنگاههای فدرال………………………………………………. ۵۸
۲-۴-۷-تجربیات بودجه بندی عملیاتی در کالیفرنیا………………………………………………. ۶۰
۲-۴-۸-تحقیقات انجام شده در ایران وخارج ……………………………………………………… ۶۰
۲-۵ نتایج و جمع‌بندی ………………………………………………………………………. ۷۰
فصل سوم: روش تحقیق………………………………………………………………………….. ۷۳
۳-۱٫مقدمه………………………………………………………………………………….. ۷۴
۳-۲٫روش تحقیق……………………………………………………………………………. ۷۴
۳-۳٫اهداف تحقیق…………………………………………………………………………….. ۷۵
۳-۴٫فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………… ۷۵
۳-۵٫متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………….. ۷۶
۳-۶٫جامعه آماری…………………………………………………………………………….. ۷۷
۳-۷٫ نمونه‌گیری……………………………………………………………………………… ۷۷
۳-۸٫روش گردآوری اطلاعات………………………………………………………………….. ۷۹
۳-۹٫روایی…………………………………………………………………………………… ۸۰
۳-۱۰٫پایایی…………………………………………………………………………………. ۸۱
۳-۱۱- روش آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………… ۸۲
۳-۱۲ خلاصه و جمع‌بندی ………………………………………………………………………. ۸۵
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………….. ۸۷
۴-۱ مقدمه …………………………………………………………………………….. ۸۷
۴-۲٫نتایج توصیفی سؤالات عمومی پرسشنامه………………………………………………………. ۸۷
۴-۳-نتایج تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………….. ۹۱
۴-۴- نتایج تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه فرعی اول…………………………………………………….. ۹۲
۴-۵-نتایج تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه فرعی دوم……………………………………………………… ۹۵
۴-۶- نتایج تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه فرعی سوم…………………………………………………….. ۹۸
۴-۷ نتیجه فصل………………………………………………………….۱۰۵
فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………… ۱۰۶
۵-۱٫نتیجه گیری کلی ………………………………………………………………. ۱۰۷
۵-۲٫پیشنهادها ……………………………………….. ۱۰۹
فهرست جدول ها
صفحه
جدول ۲-۱ : مزایا و معایب سیستم بودجه‌بندی عملیاتی و سنتی………………………………………………. ۲۶
جدول ۲-۲ : مطالعات انجام شده در زمینه بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران………………………………………. ۷۰
جدول ۲-۳ : مطالعات انجام شده در زمینه بودجه‌ریزی عملیاتی در خارج…………………………………….. ۷۲
جدول ۳-۱ : جامعه آماری و حجم نمونه آماری……………………………………………………………….. ۷۹
جدول ۴-۱ : سابقه کار کارکنان بانک سپه استان یزد…………………………………………………………… ۸۸
جدول ۴-۲ : مدرک تحصیلی کارکنان بانک سپه استان یزد…………………………………………………………. ۸۹
جدول ۴-۳ : رشته تحصیلی کارکنان بانک سپه استان یزد…………………………………………………………. ۹۰
جدول ۴-۴ : پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی اول……………………………………………………………….. ۹۳
جدول ۴-۵ : رتبه پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی اول………………………………………………………… ۹۴
جدول ۴-۶ : پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی دوم…………………………………………………………….. ۹۶
جدول ۴-۷ : رتبه پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی دوم………………………………………………………… ۹۷
جدول ۴-۸ : پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………. ۹۹
جدول ۴-۹ : رتبه پرسشنامه مربوط به فرضیه فرعی سوم………………………………………………………… ۱۰۰
جدول ۴-۱۰ : اولویت بندی عامل انسانی بر اساس آزمون رتبه‌ای فریدمن……………………………………………. ۱۰۱
جدول ۴-۱۱ : اولویت بندی عامل فنی‌وفرآیندی بر اساس آزمون رتبه‌ای فریدمن……………………………………….. ۱۰۲
جدول ۴-۱۲ : اولویت بندی عامل محیطی بر اساس آزمون رتبه‌ای فریدمن…………………………………………… ۱۰۳
جدول ۴-۱۳ : رابطه بین رشته، تحصیلات و تجربه با عوامل مدیریتی………………………………………………. ۱۰۴
جدول ۴-۱۴: نتایج مربوط به فرضیه‌ها…………………………………………………………………………. ۱۰۵
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۴-۱: سوابق کاری کارکنان بانک سپه استان یزد…………………………………………………………….. ۸۸
نمودار۴-۲: تحصیلات کارکنان بانک سپه استان یزد………………………………………………………………. ۸۹
نمودار۴-۳: رشته تحصیلی کارکنان بانک سپه استان یزد……………………………………………………………. ۹۰
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
