مقدمه:

 اکنون که از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی با عراق سال ها می گذرد، باید ارزش ها و آرمان های اصیل و ارزش های اسلام ناب محمدی (ص) را در جامعه پیدا کنیم که این امر در زمانی انجام می پذیرد که فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه پی‌ریزی و نهادینه شود.

اصولاً یکی از مسائل مهم جامعه ای که مدعی حضور گفتگوی تمدن هاست پی بردن به اصالت تمدن ها و فرهنگ ها و انگیزة خالص و ناب شهدا است. در این عرصه تنها زمینه ای که از فرهنگ و شهادت داشتیم عنوانی بود که در طوب زندگی خود در لوح روح خود حک کرده ایم. زمینه ای که خانواده ها یا شهدا و ایثارگران دارای درک بالاتر و بهتری از آن هستند برای این موضوع ما به کتاب هایی که فلسفه ایثار و فرهنگ آن را عمیق تر بیان کرده بسیار توجه و اشاره کردیم.

مسئله دیگر که ما در این مقاله و یا تحقیق آن را مورد توجه قرار دادیم، ارزش هایی بود که در جوامع و ادیان مختلف برای نامیدن یک فرد به عنوان شهید ملاک قرار می‌گیرد. پس برای این امر ابتدا باید انگیزه های شهادت طلبی را در جوامع مختلف بررسی کردیم.

نتایج این پژوهش به ما کمک می‌کند تا هاله ای از تقدس و معنویت و روح، را فرا گیرد و در درک بهتر فرهنگ ایثار و شهادت ما را یاری دهد.

۱-۱بیان مسئله

مسئله مورد نظر در پژوهش حاضر بررسی جایگاه ایثار در منابع اسلامی، انواع ایثار، تذثیر ایثار فرهنگ فرد و اجتماع و عوامل گسترش دهنده و باز دارنده ایثار می‌باشد.

۱-تعریف مفهومی ایثار و جایگاه آن در اسلام؟

۲-بررسی انواع ایثار

۳-تأثیر ایثار بر فرد و اجتماع

۴-بررسی عوامل گسترش دهنده و بازدارنده ایثار

۵-بررسی ایثار و شهادت در دین های مسیح و یهود

۲-۱- اهمیت و ضرورت مسئله:

تاریخ نهضت های اسلامی آکنده از حضور مردان و زنانی است که در عرصة جهاد، خالصانه به میدان عمل آمدند و با جان فشانی و ایثار، بی نام و نشان از خویش، حق را بر اریکة عدالت نشاندند در این نوشتار تلاش شده است تا در دو بخش مجزا پس از مقدمه، تعاریف و مفاهیم فرهنگ ایثار و مصادیق عینی و عملی آن به شکل مشروح بیان شود.

فرهنگ شهادت و ایثار، تجلی بخش هویت دینی و احیای ارزش هایی است که حیات اندیشه یک جامعة انسانی را ضمانت می‌کند و بهداشت روانی انسان را در عرصه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی شکل می‌دهد. به دیگر سخن، شهیدان، در یک انتخاب آگاهانه، با نفی خویش به نفع جامعه و یک اندیشه همت می گمارند، و فضای رخوت و غفلت عصر خود را به فضای تلاش و بینش فرا می خوانند. آنان به کابلد بی رمق یک جامعه، روح خودباوری می دهند و حیات و حرکت ارزش هایی که در طوفان حوادث به فراموشی سپرده شده است به منصة ظهور می رسانند.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات……………………………………………………………………………………………………………………..

۱- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….

۲- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………..

۲-۱ اهمیت و ضرورت مسئله……………………………………………………………………………………………….

۳-۱ اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….

۴-۱ جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………..

۵-۱ نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………….

۶-۱ روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………

۷-۱ مراحل اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….

۸-۱ مشکلات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..

۹-۱ ارائه پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………

فصل دوم: ایثار در منابع اسلامی……………………………………………………………..

۲-تعریف ایثار………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۲ نمونه ای از آیات قرآن کریم درباره ایثار و شهادت…………………………………………………….

۳-انواع ایثار…………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۳ جهاد………………………………………………………………………………………………………………………………..

۲-۳ شهادت…………………………………………………………………………………………………………………………….

۳-۳ فنای عاشق در معشوق………………………………………………………………………………………………….

۴-۳ دهش و بخشش……………………………………………………………………………………………………………..

۵-۳ انفاق………………………………………………………………………………………………………………………………..

۶-۳ جامعه پزشکی…………………………………………………………………………………………………………………

۴-ایثار پیامبر (ص) و اهل بیت(ع)……………………………………………………………………………………….

۱-۴ ایثار پیامبر در راه ترویج اسلام……………………………………………………………………………………..

۱-۱-۴ ایثار در آئین محمدی (ص) و ائمه اطهار (ع)…………………………………………………………

۲-۱-۴ ایثار انصار نسبت به مهاجران……………………………………………………………………………………

۲-۴ ایثار حضرت علی……………………………………………………………………………………………………………

۳-۴ حماسه حسینی……………………………………………………………………………………………………………..

۵ شهادت…………………………………………………………………………………………………………………………………

۱-۵ فلسفه وجودی فرهنگ ایثار و شهادت در مکتب اسلام……………………………………………..

۱-۱-۵ ایثار و شهادت در تاریخ اسلام………………………………………………………………………………….

۲-۵ شهادت طلبی و انتفاضه…………………………………………………………………………………………………

۳-۵ انگیزه های شهادت طلبی……………………………………………………………………………………………..

۴-۵ شهادت در دین یهود……………………………………………………………………………………………………..

۵-۵ شهادت در مسیحیت……………………………………………………………………………………………………..

۶-۵ ایثار و شهادت طلبی در تاریخ پر بار انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی……………………..

۱-۶-۵ شهید و شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)…………………………………………………………..

۲-۶-۵ شهادت در بسته تاریخ از دیدگاه امام خمینی (ره)………………………………………………..

۳-۶-۵ مفهوم و ارزش شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)……………………………………………….

۴-۶-۵ مقام و منزلت شهدا از دیدگاه امام خمینی (ره)…………………………………………………….

فصل سوم: تأثیر ایثار در تکامل فرد و اجتماع………………………………………….

۶-تأثیر ایثار در تکامل فرد……………………………………………………………………………………………………..

۱-۶ ایثار و خدا محوری…………………………………………………………………………………………………………

۲-۶ نقش ایثار در رشد و تعالی انسان………………………………………………………………………………….

۳-۶ ایثار و عزت نفس……………………………………………………………………………………………………………

۴-۶ ایثار و توجه به آخرت……………………………………………………………………………………………………

۵-۶ ایثار و صبوری در برابر ناملایمات………………………………………………………………………………….

۷- تأثیر ایثار در تکامل اجتماع…………………………………………………………………………………………….

۸-ترویج فرهنگ ایثار در حوزه اجتماعی…………………………………………………………………………….

۱-۸ سطح نخست (خانواده)………………………………………………………………………………………………….

۲-۸ سطح دوم (محیط جغرافیایی)………………………………………………………………………………………

۳-۸-سطح سوم (جامعه)……………………………………………………………………………………………………….

۹-ترویج ایثار در حوزه فرهنگی…………………………………………………………………………………………….

۱۰-ترویج ایثار در حوزه سیاسی …………………………………………………………………………………………

۱۱- ترویج ایثار در حوزه اقتصادی……………………………………………………………………………………….

فصل چهارم: بررسی دیدگاه دانش آموزان در خصوص مفهوم ایثار و تأثیر در تکامل فرد

و اجتماع………………………………………………………………………………………………………………………………….

۱۲-جداول و نتایج………………………………………………………………………………………………………………….

۱۳-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..

۱۴-فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………..

۱۵-ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۱۵ نمونه پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………..

۲-۱۵ نمونه مصاحبه………………………………………………………………………………………………………………

منابع و مآخذ:

۱-بابازاده، علی اکبر، سیمای حکومتی امام علی (ع). قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۷۸

۲-انصاریان، حسین، دیار عاشقان، جلد هفتم، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۳

۳-عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشه های آن، فرهنگ ارشاد اسلامی، ۱۳۷۵

۴-دکتر علی شریعتی، هبوط در کویر، چاپ هفتم، انتشارات سبز، ۱۳۶۹

۵-استاد شهید مرتضی مطهری، سیری در نهج البلاغه، چاپ دوم، ۱۳۵۴

۶-عاملی، جواد، حماسه و عرفان، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۷

۷-منصوری لاریجانی، اسماعیل، زمزم عشق، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی آیه، چاپ دوم، ۱۳۸۱

دانلود فایل

مقدمه:

 اکنون که از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی با عراق سال ها می گذرد، باید ارزش ها و آرمان های اصیل و ارزش های اسلام ناب محمدی (ص) را در جامعه پیدا کنیم که این امر در زمانی انجام می پذیرد که فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه پی‌ریزی و نهادینه شود.

اصولاً یکی از مسائل مهم جامعه ای که مدعی حضور گفتگوی تمدن هاست پی بردن به اصالت تمدن ها و فرهنگ ها و انگیزة خالص و ناب شهدا است. در این عرصه تنها زمینه ای که از فرهنگ و شهادت داشتیم عنوانی بود که در طوب زندگی خود در لوح روح خود حک کرده ایم. زمینه ای که خانواده ها یا شهدا و ایثارگران دارای درک بالاتر و بهتری از آن هستند برای این موضوع ما به کتاب هایی که فلسفه ایثار و فرهنگ آن را عمیق تر بیان کرده بسیار توجه و اشاره کردیم.

مسئله دیگر که ما در این مقاله و یا تحقیق آن را مورد توجه قرار دادیم، ارزش هایی بود که در جوامع و ادیان مختلف برای نامیدن یک فرد به عنوان شهید ملاک قرار می‌گیرد. پس برای این امر ابتدا باید انگیزه های شهادت طلبی را در جوامع مختلف بررسی کردیم.

نتایج این پژوهش به ما کمک می‌کند تا هاله ای از تقدس و معنویت و روح، را فرا گیرد و در درک بهتر فرهنگ ایثار و شهادت ما را یاری دهد.

۱-۱بیان مسئله

مسئله مورد نظر در پژوهش حاضر بررسی جایگاه ایثار در منابع اسلامی، انواع ایثار، تذثیر ایثار فرهنگ فرد و اجتماع و عوامل گسترش دهنده و باز دارنده ایثار می‌باشد.

۱-تعریف مفهومی ایثار و جایگاه آن در اسلام؟

۲-بررسی انواع ایثار

۳-تأثیر ایثار بر فرد و اجتماع

۴-بررسی عوامل گسترش دهنده و بازدارنده ایثار

۵-بررسی ایثار و شهادت در دین های مسیح و یهود

۲-۱- اهمیت و ضرورت مسئله:

تاریخ نهضت های اسلامی آکنده از حضور مردان و زنانی است که در عرصة جهاد، خالصانه به میدان عمل آمدند و با جان فشانی و ایثار، بی نام و نشان از خویش، حق را بر اریکة عدالت نشاندند در این نوشتار تلاش شده است تا در دو بخش مجزا پس از مقدمه، تعاریف و مفاهیم فرهنگ ایثار و مصادیق عینی و عملی آن به شکل مشروح بیان شود.

فرهنگ شهادت و ایثار، تجلی بخش هویت دینی و احیای ارزش هایی است که حیات اندیشه یک جامعة انسانی را ضمانت می‌کند و بهداشت روانی انسان را در عرصه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی شکل می‌دهد. به دیگر سخن، شهیدان، در یک انتخاب آگاهانه، با نفی خویش به نفع جامعه و یک اندیشه همت می گمارند، و فضای رخوت و غفلت عصر خود را به فضای تلاش و بینش فرا می خوانند. آنان به کابلد بی رمق یک جامعه، روح خودباوری می دهند و حیات و حرکت ارزش هایی که در طوفان حوادث به فراموشی سپرده شده است به منصة ظهور می رسانند.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات……………………………………………………………………………………………………………………..

۱- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….

۲- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………..

۲-۱ اهمیت و ضرورت مسئله……………………………………………………………………………………………….

۳-۱ اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….

۴-۱ جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………..

۵-۱ نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………….

۶-۱ روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………

۷-۱ مراحل اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….

۸-۱ مشکلات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..

۹-۱ ارائه پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………

فصل دوم: ایثار در منابع اسلامی……………………………………………………………..

۲-تعریف ایثار………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۲ نمونه ای از آیات قرآن کریم درباره ایثار و شهادت…………………………………………………….

۳-انواع ایثار…………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۳ جهاد………………………………………………………………………………………………………………………………..

۲-۳ شهادت…………………………………………………………………………………………………………………………….

۳-۳ فنای عاشق در معشوق………………………………………………………………………………………………….

۴-۳ دهش و بخشش……………………………………………………………………………………………………………..

۵-۳ انفاق………………………………………………………………………………………………………………………………..

۶-۳ جامعه پزشکی…………………………………………………………………………………………………………………

۴-ایثار پیامبر (ص) و اهل بیت(ع)……………………………………………………………………………………….

۱-۴ ایثار پیامبر در راه ترویج اسلام……………………………………………………………………………………..

۱-۱-۴ ایثار در آئین محمدی (ص) و ائمه اطهار (ع)…………………………………………………………

۲-۱-۴ ایثار انصار نسبت به مهاجران……………………………………………………………………………………

۲-۴ ایثار حضرت علی……………………………………………………………………………………………………………

۳-۴ حماسه حسینی……………………………………………………………………………………………………………..

۵ شهادت…………………………………………………………………………………………………………………………………

۱-۵ فلسفه وجودی فرهنگ ایثار و شهادت در مکتب اسلام……………………………………………..

۱-۱-۵ ایثار و شهادت در تاریخ اسلام………………………………………………………………………………….

۲-۵ شهادت طلبی و انتفاضه…………………………………………………………………………………………………

۳-۵ انگیزه های شهادت طلبی……………………………………………………………………………………………..

۴-۵ شهادت در دین یهود……………………………………………………………………………………………………..

۵-۵ شهادت در مسیحیت……………………………………………………………………………………………………..

۶-۵ ایثار و شهادت طلبی در تاریخ پر بار انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی……………………..

۱-۶-۵ شهید و شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)…………………………………………………………..

۲-۶-۵ شهادت در بسته تاریخ از دیدگاه امام خمینی (ره)………………………………………………..

۳-۶-۵ مفهوم و ارزش شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)……………………………………………….

۴-۶-۵ مقام و منزلت شهدا از دیدگاه امام خمینی (ره)…………………………………………………….

فصل سوم: تأثیر ایثار در تکامل فرد و اجتماع………………………………………….

۶-تأثیر ایثار در تکامل فرد……………………………………………………………………………………………………..

۱-۶ ایثار و خدا محوری…………………………………………………………………………………………………………

۲-۶ نقش ایثار در رشد و تعالی انسان………………………………………………………………………………….

۳-۶ ایثار و عزت نفس……………………………………………………………………………………………………………

۴-۶ ایثار و توجه به آخرت……………………………………………………………………………………………………

۵-۶ ایثار و صبوری در برابر ناملایمات………………………………………………………………………………….

۷- تأثیر ایثار در تکامل اجتماع…………………………………………………………………………………………….

۸-ترویج فرهنگ ایثار در حوزه اجتماعی…………………………………………………………………………….

۱-۸ سطح نخست (خانواده)………………………………………………………………………………………………….

۲-۸ سطح دوم (محیط جغرافیایی)………………………………………………………………………………………

۳-۸-سطح سوم (جامعه)……………………………………………………………………………………………………….

۹-ترویج ایثار در حوزه فرهنگی…………………………………………………………………………………………….

۱۰-ترویج ایثار در حوزه سیاسی …………………………………………………………………………………………

۱۱- ترویج ایثار در حوزه اقتصادی……………………………………………………………………………………….

فصل چهارم: بررسی دیدگاه دانش آموزان در خصوص مفهوم ایثار و تأثیر در تکامل فرد

و اجتماع………………………………………………………………………………………………………………………………….

۱۲-جداول و نتایج………………………………………………………………………………………………………………….

۱۳-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..

۱۴-فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………..

۱۵-ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………….

۱-۱۵ نمونه پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………..

۲-۱۵ نمونه مصاحبه………………………………………………………………………………………………………………

منابع و مآخذ:

۱-بابازاده، علی اکبر، سیمای حکومتی امام علی (ع). قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۷۸

۲-انصاریان، حسین، دیار عاشقان، جلد هفتم، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۳

۳-عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشه های آن، فرهنگ ارشاد اسلامی، ۱۳۷۵

۴-دکتر علی شریعتی، هبوط در کویر، چاپ هفتم، انتشارات سبز، ۱۳۶۹

۵-استاد شهید مرتضی مطهری، سیری در نهج البلاغه، چاپ دوم، ۱۳۵۴

۶-عاملی، جواد، حماسه و عرفان، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۷

۷-منصوری لاریجانی، اسماعیل، زمزم عشق، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی آیه، چاپ دوم، ۱۳۸۱

۸-علیخانی، علی اکبر، بحرانی مرتضی، شهید و شهادت در ادعیه و زیارت، نشر شاهد، چاپ اول، ۱۳۸۰

۹-عباسعلی عمید زنجانی، جهاد از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه، انتشارات سهامی چاپخانه ای وزارت ارشاد اسلامی، بهار ۱۳۶۵

۱۰-جبران خلیل جبران، پیامبر، ترجمه دکتر الهی قمشه ای، انتشارات روزنه، پاییز ۱۳۷۸

۱۱-الاصفهانی الراغب، المفردات فی غریب القرآن، دفتر نشر کتاب، ۱۴۰۴

۱۲-جمال الدین الافریقی المصدری، ابولفضل، لسان العرب (بیروت: دارالصادر)ج ۳

۱۳-دبیرخانه شورای هماهنگی و نظارت بر امر ترویج فرهنگ ایثار و شهادت هم اندیشی فرهنگ ایثار و شهادت چاپ اول، تابستان ۱۳۸۳

منصوری لاریجانی، اسماعیل- عاشقان بی ادعا- انتشارات خادم الرضا (ع)- چاپ اول، تابستان ۸۲

۱۴-شهود، فصل نامة فرهنگی پژوهشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، شماره ۳، تابستان ۱۳۷۹

۱۵-شهود، فصل نامة فرهنگی پژوهشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، شمارة ۶ و ۷، بهار و تابستان ۱۳۷۹

۱۶-شهود، فصل نامة فرهنگی پژوهشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، شمارة ۴، پاییز ۱۳۷۹

۱۷-پیشگامان، ماهنامة فرهنگی-آموزشی سازمان بسیج دانش آموزی، بهمن ماه ۱۳۸۳

چشمه سهرابی، مظفر، زیر نظر علی شکویی، تهران نشر شاهد، ۱۳۷۸

۱۸-لغت نامة خدا

۱۹-صحیفة نور، ج ۲۰

۲۰-صحیفة نور، ج ۱۸

۲۱-جلوه های حکمت، واژة صبر

۲۲-صافی

دانلود فایل